राज्यातील हवामान बदलाचे वाढते परिणाम आता शेतीवर गंभीरपणे दिसून येत आहेत. अनियमित पाऊस, दुष्काळ, अतिवृष्टी, आणि तापमानातील बदल यामुळे शेतकरी वर्गाला मोठा फटका बसत आहे. या पार्श्वभूमीवर महाराष्ट्र शासनाने शेतकऱ्यांना सक्षम करण्यासाठी आणि शेती अधिक किफायतशीर व शाश्वत बनविण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे.
🌱 नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प (Pokara 2.0)– हवामान अनुकूल शेती विकासाचा उपक्रम
महाराष्ट्र शासनाने जागतिक बँकेच्या सहकार्याने कृषी विभागाच्या माध्यमातून हवामान अनुकूल शेती विकासासाठी “नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प” राबविण्याचा निर्णय घेतला आहे.
या प्रकल्पाच्या माध्यमातून राज्यातील २१ जिल्ह्यांतील ७,२०१ हून अधिक गावांमध्ये अंमलबजावणी होणार आहे. या प्रकल्पाचा उद्देश —
- बदलत्या हवामानाला तोंड देणारी शेती प्रणाली निर्माण करणे,
- शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे,
- आणि पिकांच्या टिकाऊ उत्पादनाची हमी देणे — असा आहे.
या प्रकल्पांतर्गत शेतकऱ्यांना व शेतकरी गटांना थेट लाभ देण्यासाठी तयार करण्यात आलेल्या “डीबीटी प्रणालीचे” (Direct Benefit Transfer System) अनावरण करण्यात आले.
हा शुभारंभ मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्या हस्ते झाला. यावेळी उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे, उपमुख्यमंत्री अजित पवार, कृषी मंत्री दत्तात्रय भरणे यांच्या प्रमुख उपस्थितीत विविध उपक्रमांचे उद्घाटन करण्यात आले.
या कार्यक्रमातच “महाराष्ट्र एआय धोरण २०२५–२०२९” अंतर्गत ‘कॉल फॉर प्रपोझल’ पोर्टलचे उद्घाटन मुख्यमंत्री फडणवीस यांच्या हस्ते करण्यात आले.
या पोर्टलच्या माध्यमातून कृषी क्षेत्रात पुढील अत्याधुनिक तंत्रज्ञानांचा वापर वाढविण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल —
- कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI)
- इंटरनेट ऑफ थिंग्ज (IoT)
- ड्रोन तंत्रज्ञान
- डेटा-आधारित उत्पादन व्यवस्थापन प्रणाली
Pokhara 2.0 या नव्या धोरणामुळे शेती अधिक तंत्रज्ञानाधारित, विश्लेषणक्षम आणि कार्यक्षम बनणार आहे.
नानाजी देशमुख कृषि संजीवनी योजना: पोकरा 2.0 टप्पा-2 मध्ये समाविष्ट गावांची यादी (List)
🚜 ‘कॉल फॉर प्रपोझल’ उपक्रमाचे फायदे
‘कॉल फॉर प्रपोझल’ या उपक्रमाद्वारे राज्यातील —
- स्टार्टअप्स,
- सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग (MSME),
- शेतकरी उत्पादक संस्था (FPO),
- तसेच संशोधन संस्था —
या सर्वांना आपापल्या तंत्रज्ञानाधारित कल्पना आणि नवोन्मेषी उपाययोजना सादर करण्याची संधी मिळणार आहे.
या कल्पनांच्या माध्यमातून राज्यात शाश्वत आणि हवामान-प्रतिरोधक शेतीसाठी नवे मार्ग खुले होतील.
मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी सांगितले की,
“नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पाचा दुसरा टप्पा हा महाराष्ट्रातील शेतीला शाश्वत, सक्षम आणि हवामान-संवेदनशील बनविण्याचा टर्निंग पॉईंट ठरणार आहे.”
या प्रकल्पातून शेतकऱ्यांना हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी आवश्यक साधने, प्रशिक्षण आणि आर्थिक सहाय्य मिळणार आहे.
📱 शेतकऱ्यांसाठी अर्ज प्रक्रिया – सोपी आणि ऑनलाइन
या प्रकल्पाच्या दुसऱ्या टप्प्याचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना अर्ज करता येईल —
- महाविस्तार ए आय” मोबाईल अॅपद्वारे,
किंवा - https://dbt-ndksp.mahapocra.gov.in या अधिकृत पोर्टलवर जाऊन.
या प्रणालीद्वारे शेतकऱ्यांना थेट डिजिटल लाभ मिळतील आणि पारदर्शकता वाढेल.
🌍 हवामान बदलाशी लढण्यासाठी महाराष्ट्राचे पाऊल
या उपक्रमांद्वारे महाराष्ट्र शासनाने एक संदेश दिला आहे की —
“हवामान बदलाचा सामना करण्यासाठी तंत्रज्ञान, नवकल्पना आणि शाश्वत शेती या तीन स्तंभांवर आधारित विकास हाच भविष्यातील मार्ग आहे.”
अखेर नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प टप्पा 2 (पोखरा 2.0) साठी अनुदान निधी मंजूर
🔗 Pokhara 2.0 Important Links
- 🌐 Pokhara 2.0 Official New Website अधिकृत पोर्टल: https://dbt-ndksp.mahapocra.gov.in
- 📱 Pokhara 2.0 Online Application App मोबाईल अॅप: महाविस्तार ए आय
✍️ निष्कर्ष
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प २.०” हा फक्त एक सरकारी कार्यक्रम नसून, महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना हवामान बदलाच्या आव्हानांपासून सुरक्षित ठेवण्याचे आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या मदतीने त्यांना सक्षम बनविण्याचे एक दूरदर्शी पाऊल आहे.
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पअंतर्गत (पोखरा) विविध कृषी योजनांची माहिती खालील लिंकवर क्लिक करा.
- पोखरा अंतर्गत गोड्या पाण्यातील मत्स्य पालन योजना
- पोकरा अंतर्गत सामुदायिक शेततळे १०० टक्के अनुदान योजना माहिती
- पोकरा अंतर्गत शेडनेट हाऊस/ प्लास्टिक टनेल/ हरितगृह अनुदान माहिती
- पोकरा अंतर्गत गांडूळ खत/नाडेप/सेन्द्रीय निविष्ठा उत्पादन यूनिट अनुदान योजना
- नवीन विहीर योजना माहिती नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प (पोकराअंतर्गत)
- (पोकराअंतर्गत) विहीर पुनर्भरण योजना नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प
- (पोखरा अंतर्गत) ठिबक सिंचन तुषार सिंचन योजना अर्ज
- (पोकराअंतर्गत) मधुमक्षिका पालन अनुदान योजना फॉर्म pdf महाराष्ट्र